Als je wilt weten of je over een half jaar nog boodschappen kunt doen, moet  je op een website kijken waar je nog nooit van gehoord hebt. Maar (sorry hoor, life is complicated) wat je dan ziet zegt lang niet alles.

Wat corona in 2020 en 2021 was, is inflatie in 2022. Het is heul erg, het wordt steeds erger, het is niet helemaal duidelijk waar het door komt en het is al helemaal niet duidelijk wat er aan te doen is. Groot verschil tussen corona en inflatie: van inflatie ga je (tenzij het echt heel erg wordt) niet dood. Keerzijde: van corona raak je (tenzij het echt heel lang duurt) niet blut. Van inflatie wel. Daarom een poging tot wat nadere uitleg, met in deel 1: waar komt het nou door?

Eerst wat cijfers. De inflatie was in Nederland in maart (op jaarbasis) 11,9% volgens de Europees geharmoniseerde definitie. In de gehele eurozone was het 7,8%. Er is ook een specifiek Nederlandse definitie van inflatie, die kwam in maart uit op 9,7%. Mocht het verschil je iets kunnen schelen, zie bijvoorbeeld hier. Welke definitie ook wordt gebruikt: het is veel, en het is in Nederland meer dan in de meeste andere Europese landen. Voor wie in de gelukkige omstandigheid verkeert geen economie gestudeerd te hebben, inflatie betekent zoveel als: een mandje boodschappen, inclusief dingen als de energierekening, kostte in maart 2022 11,9% meer euro’s dan in maart 2021. Dat wil niet zeggen dat de inflatie over heel 2022 dan ook 11,9% is. Het kan best zijn dat de inflatie in zeg augustus 2022 maar 2,2% is. Over het hele jaar resulteert dat dan in een (lager, of hoger, afhankelijk van de maandscores) jaargemiddelde. Het IMF, dat weer een wat andere definitie heeft dan het CBS en de EU (laat dat verschil maar hoor, het doet er weinig toe), gaat heden voor Nederland uit van 5,2% voor heel 2022.

Nog steeds behoorlijk veel dus. Mensen onder de 50 hebben dat soort cijfers hoogstens gezien als ze op YouTube per ongeluk op een documentaire over de jaren zeventig van de vorige eeuw hebben geklikt. Toen hadden we dat soort cijfers ook, daarna nooit meer.

En de reden is, in ieder geval deels, ook dezelfde als in dat tijdperk van mannen met lang haar en werkgroepjes ‘Rode Boekje van Mao lezen’ in het buurthuis: stijgende energieprijzen. Als olie en gas duurder worden, heb je per definitie inflatie, en stijgen bovendien de prijzen van allerlei andere producten ook. Omdat, even lomp samengevat, aardbeienjam wordt ingekookt op aardgas, en als dat gas duurder wordt, dan dus ook de aardbeienjam.

Hoe het met die energie-prijzen gaat, net als met een hele bubs andere prijzen van zogeheten ‘commodities’ – olie, metalen, graan, alle andere grondstoffen voor de spullen die je in de supermarkt en bij Schein koopt, staat op websites als tradingeconomics. Een soort opgevoerde versie van ons Centraal Bureau voor de Statistiek, maar dan alleen voor allerlei prijzen van grondstoffen. Zie bijvoorbeeld de grafiek hierboven: de marktprijs van aardgas van de afgelopen 25 jaar.

In zulke grafieken zie je dan meteen een van de belangrijkste oorzaken van de huidige inflatie: gas is veel duurder geworden, met name door de Russische aanval op Oekraïne.  Voor wie denkt dat het alleen aan gas ligt: nope, olie ook (en daarmee benzine, want dat wordt er van gemaakt):

Wat de grafiekjes op tradingeconomics zeggen over of je over een half jaar nog boodschappen kunt doen: best veel. Als de lijntjes daar de komende tijd omhoog blijven lopen, wordt het erger. Als ze gaan zakken wordt het op zeker moment beter. Spoiler voor toekomstige afleveringen: op dit moment zou het allebei nog kunnen, de kans dat het meevalt is heden wel groter dan dat het tegenvalt. Dit omdat de grootste ellende met duurdere olie en duurder gas waarschijnlijk achter de rug is, tenzij Rusland alsnog de leveranties stopt (unlikely, kost ze te veel geld) of met kernwapens gaat gooien (en dan raak, wat met Russische wapens nog maar afwachten is).

Zeker is ook dat het sowieso nog wel even gaat duren. Ook in dat opzicht heeft inflatie wel iets van corona: als het er eenmaal is, is het niet meer zomaar weg. Bijvoorbeeld omdat, om het even bij de jam te houden, de jamfabrikant een energiecontract heeft tot zeg juli 2022 en pas daarna de gestegen gasprijs door gaat berekenen.

Maar die grafieken zeggen dan ook weer beslist niet alles. Want wat in een oogopslag ook duidelijk is, is dat duurdere energie niet het hele verhaal is over de inflatie anno nu. Kijk even naar de pieken tussen 2006 en 2008. Niemand herinnert zich nog veel van de crisis in die jaren, behalve ‘iets met Lehman en kredietcrisis en IJslandse banken die spaargeld kwijt hadden gemaakt’, maar inflatie: dat hadden we in de tijd dus niet. Totaal niet. Procent of 2, 3. Terwijl vooral olie (in die tijd nog veel belangrijker dan gas) nog aanzienlijk duurder was dan nu.

Inflatie hangt dan ook niet alleen van stijgende olie- en gasprijzen af. Anders hadden we het in 2008 ook gehad.  Het hangt ook af van wat centrale banken eraan doen, en in het verleden hebben gedaan. Dus het eerste vervolg op dit blogje gaat over monetair beleid en economen als Milton Friedman, die hele bibliotheken vol geschreven hebben over dat inflatie totaal andere oorzaken heeft dan het hele bovenstaande verhaal.

Zin om een paar duizend woorden te lezen over inflatie in plaats van een paar honderd? Dit stuk uit de Groene is redelijk ok.

Mijn gekozen waardering € -